VIẾT VỀ NGƯỜI CHA NHÂN NGÀY HIỀN PHỤ
Trần Mỹ Duyệt
Cũng như vợ ông, ông là người có nhiều tên gọi: Cha, bố, ba, tía, thầy, hoặc cậu... Tất cả đều qui về một người, mà thiếu người này gia đ́nh không c̣n mang ư nghĩa của một sự kết hợp vợ chồng đúng nghĩa và đầy đủ. Hôn nhân không c̣n là một cuộc phối hợp tự nhiên, truyền thống, luân lư và đạo đức giữa một người nam và một người nữ. Gia đ́nh nếu thiếu vắng bóng dáng người này, nó cũng không c̣n là nền tảng vững chắc cho quốc gia và xă hội. Ngày Hiền Phụ, cũng như ngày Hiền Mẫu, là ngày các người con dùng để bày tỏ t́nh cảm, ḷng yêu mến và tri ân người đàn ông này.
Dùng từ “hiền” - hiền mẫu - để diễn tả tương quan t́nh cảm giữa mẹ và con nghe thuận tai hơn dùng từ này - hiền phụ - để nói về mối quan hệ cha con. Bởi v́ dưới cái nh́n của các con, người cha thường là không hiền, đôi khi c̣n nghiêm khắc, kỷ luật và khó tính.
Nhưng qua câu nói đầy ư nghĩa: “T́nh yêu của mẹ được nhận ra ngay từ lúc ta mới sinh. T́nh yêu của cha chỉ được nhận ra khi ta trở thành một người cha” (Mother’s love is known to you since birth. Father’s love is known when you become a father), đă giúp chúng ta hiểu được phần nào người cha là ai và là ǵ. Cũng như t́nh yêu, sự quan tâm lo lắng mà ông dành cho các con và cho gia đ́nh như thế nào.
Hăy để qua một bên h́nh ảnh tiêu cực của một số người cha bê tha cờ bạc, rượu chè, và ngoại t́nh trai gái. Hăy bỏ qua một bên h́nh ảnh của những người cha ươn lười, bệ rạc, hèn nhát, hoặc sống và hành xử theo lối gia trưởng. Và rồi chúng ta không thể phủ nhận một sự thật rơ ràng, đó là sự có mặt của mỗi người con trên cơi đời này là do người cha ban. Cuộc sống của người con được đùm bọc, nâng đỡ, nuôi dưỡng và lớn lên phần lớn cũng là do công sức, mồ hôi, và cả nước mắt của người cha.
H́nh ảnh của người cha và t́nh yêu của người mẹ được gói ghém trong câu ca dao tục ngữ: “Đàn ông xây nhà. Đàn bà xây tổ ấm”.
Sự đổ vỡ và thất bại của những gia đ́nh khiến con cái nheo nhóc, khổ sở và mất tương lai phần nào cũng do lỗi của người mẹ. V́ nếu căn nhà mà người cha xây to, đẹp, khang trang, và tiện nghi, nhưng cái tổ ấm trong đó không được vun xới và duy tŕ bằng bàn tay, trái tim của người mẹ th́ sống trong căn nhà ấy cũng như sống trong hỏa ngục!
Tâm thức chung, mặc dù các con thường cho cha ḿnh là người khô khan, nghiêm nghị, hoặc khó tính. Tuy nhiên, khi nhắc lại những kỷ niệm về cha ḿnh, hầu hết các con đều cho rằng cha của ḿnh là người:
1.Yêu thương con cái: Chỉ khác một điều là t́nh yêu này thể hiện bằng hành động nhiều hơn bằng lời nói. Và do đó, đôi khi các con có cảm tưởng là cha không yêu ḿnh.
Là người luôn quan tâm đến những ǵ tốt nhất cho con cái. Khi đă khôn lớn, các con đều nhận ra rằng những lần ông sửa dạy chúng không chỉ v́ ông tức bực, khó chịu, khó tính mà c̣n v́ muốn chúng học được bài học do những thiếu sót của ḿnh.
Và không chỉ là người yêu thương con cái. Người cha tốt c̣n là người bạn tốt đối với các con. Bằng kinh nghiệm và hành động, chính ông là người đă dạy các con về ư nghĩa cuộc đời mà thế giới chung quanh đă không cho chúng những bài học ấy.
2.Yêu thương mẹ của ḿnh: Điều này dễ hiểu, khi một người cha yêu thương con cái, thường cũng là người chồng tốt và chung thủy.
3.Thẳng thắn trung thực: Với các con và vợ ḿnh. Ông chẳng có lư do ǵ để nói láo, hoặc gian dối ngoại trừ ông đă sao lăng t́nh yêu đối với vợ con. “Nói sao có vậy”, “Nói sao làm vậy”. Đó là những kinh nghiệm mà hầu hết con cái đều cảm nhận về cha của ḿnh. Đặc biệt khi ông hứa hẹn ǵ với các con.
4.Sống có nội tâm: Nhận xét về cha ḿnh khi so sánh với mẹ, phần đông các con đều có cùng một kết luận, đó là ông ít nói, hoặc có thái độ nhẫn nhịn trước tính hay nói, hay càm ràm của vợ. Nhưng đây lại là điều mà phần lớn các con trai, ngay cả con gái lại muốn bắt chước cha ḿnh khi giải quyết những tranh chấp trong gia đ́nh.
5.Làm việc vất và chăm chỉ: V́ là người được coi như cột trụ trong gia đ́nh. Người mang về miếng cơm, manh áo cho cả nhà. Trong xă hội ngày nay, nữ giới cũng tham gia, nắm giữ nhiều vai tṛ, công tác xă hội, và cũng là người đóng góp vào tài chánh gia đ́nh. Tuy nhiên, trên cả nguyên tắc lẫn thực hành, vai tṛ lo lắng cho gia đ́nh vẫn thuộc về người cha.
6.Lo lắng an sinh cho gia đ́nh: Ca dao Việt Nam có câu: “Con không cha như nhà không nóc.” Kinh nghiệm sống này vẫn có gí trị ngay trong thời đại tân tiến hiện nay. Lo lắng lớn lao của người cha, người chồng thực ra không hẳn chỉ là tiền bạc. Người con khi c̣n nhỏ ít hiểu được những nỗi băn khoăn của cha ḿnh trước tương lai của ḿnh, và trước mặt, đó là sự an nguy của cả nhà. Điều này chỉ được hiểu sau khi chính chúng đă trở thành những người cha trong gia đ́nh.
7.Cởi mở và phóng khoáng: Sau cái vẻ nghiêm nghị, khó tính là một tâm hồn cởi mở và phóng khoáng của người cha, của tâm lư nam giới. Cái nh́n viễn ảnh, lối sống cởi mở luôn là điều làm cho các con cảm thấy thoải mái, tin tưởng.
Cha cũng là người đem lại cho con những nụ cười. Ngoài ra, c̣n dạy con biết mỉm cười khi đời đối xử bất công với ḿnh.
8.Có đó khi con cần đến: Mẹ có thể làm những việc như may vá, cơm nước, lo lắng cho con cách này, cách khác. Nhưng cha là người dạy con lái xe, sửa xe, cắt cỏ, thay bóng đèn, sửa bồn nước… Tóm lại, ngoài những giúp đỡ tinh thần, những hướng dẫn về học hành th́ cha luôn là người có đó khi con cần đến. Theo kinh nghiệm sống, người con khi đến 40 tuổi mới hiểu được và thán phục cha ḿnh: “Không biết ngày xưa cha ḿnh làm sao mà qua được những khó khăn này?”.
9.Thúc đẩy con vươn lên: Đôi khi không hẳn bằng lời nói, nhưng qua ánh mắt, cử chỉ và hành động, người cha luôn là động lực thôi thúc con cái phải vươn lên. Luôn có những ước mơ lớn lao cho con ông. Ông thường là người nh́n thấy, khám phá được khả năng và con người của mỗi đứa con của ông, cũng như hoài băo mà con ông có thể vươn tới.
Là người phân biệt rơ ràng những ǵ ḿnh muốn và những ǵ ḿnh cần. Nguyên tắc sống này rất thực tế. Nó giúp con ông biết định giá được những khả năng cũng như những tham vọng của ḿnh.
10.Làm cho con hănh diện: Đây là sự thật rất rơ ràng mặc dù trong thực tế, nhiều người cha cũng chẳng màng đến những lời khen này, v́ các ông biết ḿnh là ai và đă làm ǵ. Điều này càng thật hơn khi người cha đă khuất bóng, “Khi người cha tắt thở, ông vẫn chưa chết v́ ông c̣n để lại những người con giống ông.” (Huấn Ca 30:4) Nhưng như một định luật mang tính bất công, con cái phần đông chỉ hối hận sau này khi nghĩ đến người cha đă quá cố của ḿnh!
Tóm lại, nếu “nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”, th́ công cha cũng cao vời vợi: “như núi Thái Sơn”. T́nh thương của người cha dành cho con tuy bao la trời biển nhưng lại ít khi bộc lộ bằng những lời nói.
Trong thực hành nếu mẹ là người lo lắng cho con miếng cơm, manh áo th́ cha lại là người dạy cho con những giá trị miếng cơm, manh áo bằng những giọt mồ hôi và nước mắt.
Nếu mẹ là người lo lắng cho con khỏi vấp ngă, th́ cha là người dạy cho con biết đứng dậy sau mỗi lần vấp ngă.
Nếu mẹ là người dạy con biết trân quí những bài học quí giá trong đời, th́ cha là người dạy con biết học lấy kinh nghiệm mà chính ḿnh đă trải qua.
Nếu mẹ là người lo lắng cho con, th́ cha là người dạy con biết tự lo lắng cho chính ḿnh.
Và như mẹ lo lắng cho những bước đi đầu đời của con, cha mới chính là người hướng dẫn những bước chân chập chững vào đời của con.
Như vậy đứng trước t́nh yêu của cha mẹ, người con mỗi khi nghĩ về mẹ ḿnh cũng cần nghĩ đến cha ḿnh. Một người xem như có những cung cách nói năng, hành động, và cư xử không hợp với cảm t́nh của ḿnh; nhưng thực chất, đó là những bước căn bản, và những yếu tố giúp người con lớn lên, trưởng thành và bước đi những bước vững chăi trên hành tŕnh cuộc sống.
Nhân ngày Hiền Phụ, chúng ta hăy dành cho cha ḿnh một sự yêu kính, với ḷng biết ơn và tâm t́nh của những người con hiếu thảo. Hăy đến trước mặt cha ḿnh nếu cha c̣n sống, và hăy cầm tay ông, nh́n vào mắt ông và nói với ông một lời: “Bố! Con yêu bố!” Nhưng quan trọng là hăy sống sao để ông dù có chết cũng mỉm cười thỏa măn. Kinh nghiệm về người cha thường được con cái đánh giá theo từng lứa tuổi của chúng:
4 tuổi: Bố có thể làm được bất cứ điều ǵ.
5 tuổi: Bố biết nhiều lắm.
6 tuổi: Bố thông minh hơn bố của bạn.
8 tuổi: Bố không biết ǵ nhiều.
10 tuổi: Bố bây giờ khác với lúc trước.
12 tuổi: Bố thật là không biết ǵ hết! Bố quá già đến nỗi không c̣n nhớ ǵ về tuổi trẻ của ḿnh.
14 tuổi: Bố lỗi thời rồi! Đừng quan tâm đến ông ấy.21 tuổi: Bố cổ hủ và lỗi thời quá sức!
25 tuổi: Bố già rồi không biết nhiều về vấn đề này.
30 tuổi: Bố có nhiều kinh nghiệm hơn, cần hỏi ư kiến bố.
35 tuổi: Tôi phải hỏi ư kiến bố trước xem sao đă.
40 tuổi: Chuyện này khó quá! Hỏi xem bố giải quyết như thế nào, v́ bố khôn ngoan và có nhiều kinh nghiệm.
50 tuổi: Bố đă không c̣n nữa! Tiếc quá, v́ đă không hiểu bố, nếu không tôi đă học hỏi được nhiều điều.
Hy vọng với tuổi đời đă lớn, cùng với kinh nghiệm cuộc sống, bạn sẽ dành cho cha ḿnh những t́nh cảm và sự kính trọng mà ông xứng đáng có được, bởi v́ ông chính là cha của bạn.
Ngày Hiền Phụ 2020
(Hiệu đính và cập nhật từ bài viết về ngày Hiền Phụ 2018)